Göreleli Abdülhamid Efendi 2 Kasım 1945’te Görele Orman İşletme Müdürlüğü’ne bağlı Çanakçı bölge şefliğine “posta” görevinde kullanılmak üzere ahçı olarak atanmıştır. Aynı kurumda bir süre de “odacı” olarak çalışmıştır. Öte yandan baba mesleği olan bahçe ve tarla tarımını sürdürmüş, bu yıllarda tohumluk desteği almak için Ziraat Bankası’ndan kredi almış, vakti gelince de geri ödemiştir. Bu gelişmeler, arşivlediği belgelerden anlaşılmaktadır.

1947’de odacı olarak çalışmakta olduğu orman işletmesinde maaşlarını tam olarak alamadığı amirlerince tespit edilmiş, konuyla ilgili bölge müdürlüğüne bilgi verilmiştir. Aynı yılda avcılık eğitimi alarak, er rütbesiyle avcı ruhsatnamesi almaya hak kazanmıştır. Ayrıca bu yılda Ziraat Bankası’nın tohumluk mısır için verdiği kredilerden faydalanmış olmasına dair ödeme makbuzları bugüne ulaşmıştır. 1960’ta GATA’da göz tedavisi görmüş olduğu, yine kendisinden kalan evraklardan anlaşılmaktadır.

Abdülhamid Efendi, 29 Ağustos 1966’da gece vakti evine yıldırım düşmesi sonucu 71 yaşında iken vefat etti. Vefatının ardından kalabalık bir kitle onu ebediyete uğurlamış, taziyeleri kabul eden evlatları 9 Eylül 1966 tarihli Hürriyet gazetesinde kendilerine gelen taziyelere karşı teşekkür ilanı yayınlamışlardır. Yaşamı boyunca Cumhuriyetçi, aynı zamanda dindar bir dünya görüşüne sahip olduğu bilinmektedir. Eşi Gülizar Hanım kendisinden on iki yıl sonra, 1978 yılında vefat etmiştir. Büyük oğulları Celalettin Yazgan, tıp alanında Görele’nin yetiştirdiği ilk profesör olmakla birlikte, Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nin radyoloji dalındaki ilk tuğgeneral profesörüdür. Kendisi, 12 Eylül 2016’da vefat etmiştir.

Zor bir askerlik ve uzun esaret sürecinin ardından memleketine dönerek evlenip yuva kuran Abdülhamid Efendi, maddi imkânsızlıklarına rağmen devlet yardımlarına dair hiçbir talepte bulunmamıştır. Bu zor koşullarda çocuklarını sürekli eğitime ve askerliğe teşvik etmiştir. Askerlik süresince kendisi için en büyük teselli kaynağı olan mektuplarda yer alan bilgiler, onun ailesine, memleketine, eğitime ve askerliğe olan sadakatini anlamada önemli verilerdir.

Osmanlı’nın son zamanlarında toplumsal ve askeri yaşamda ciddi bir kargaşa hâkimdi. Birinci Dünya Savaşı’yla son haddine varan askeri ve politik açmazlar, Osmanlı üzerinde oldukça ağır şartlar oluşturdu. Siyasi istikrarla birlikte ekonomik koşullar da bütünüyle bozuldu. Merkeziyetçilik zayıflamış, güvenlik kontrolden çıkmış, cephelerde başarısızlıklar artmaya başlanmıştı. Ordunun psikolojik ve fiziki açıdan zayıflaması yeni kayıpları beraberinde getiriyordu. Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele sürecinde Osmanlı’nın askeri güce ihtiyacı varken, kayıp ve esir asker vakalarında artış olmuştu. Anadolu’nun doğu kesimlerinde Rus işgali devam ederken, işgalcilerin yerli halk üzerinde yaptığı işkence ve katliamlar ayrıca bir kaos yaratmıştı.

Doğu Karadeniz gençleri askerlik için ülkenin en uç sınırlarına kadar gitmiş, geride kalan aileleri ise Rus işgalcilere karşı savunmaya geçmişlerdi. Savaş ve kargaşa döneminde 1918’de Bağdat’ta askerliğini yaparken İngilizlere esir düşen Göreleli Kâtip Rüstemoğlu Abdülhamid’e ait mektuplar, anı, belge, bulgu ve notlar, dönemin koşullarını halk perspektifinden anlamada oldukça önemli materyallerdir… (Devam Edecek)