(Geçen haftanın devamı)
Maarif müdürü Ali Nihad Bey hakkındaki olumsuz görüşler, söz konusu raporda şöyle sürdürülüyordu: Kendisinin -iddia olunduğu üzere- işinde ihmalkâr, görevi kötüye kullanan, memuriyetine yakışmayacak hallerde ve bazı gayriahlâkî davranışlarda bulunan bir kimse olduğu yazılmıştı. İdaresinin iyi olmadığı, gelecek senede milletin temsilcilerine vereceği izahat neticesinde hükümetin vaatlerinin manasız olduğuna kanaat getirileceği ve böylece gösterilen yoğun çabaların sonucuna hiç önem vermeyeceğine yönelik öngörüye istinaden Ali Nihad Bey’in başka bir yere nakledilerek yerine halkın gayretlerini arttıracak, eğitim için her türlü fedakârlığı yapabilecek tecrübeli birinin hızlıca tayin edilmesi, millet menfaati adına istenilmektedir.
“…şerait-i hazıra dairesinde umur-u maarifde ihmal ve lakaydisiyle ve vazifesini suiistimal derecesindeki idaresizliğiyle ve sene-i atiyede millet mümessillerine verilecek izahatta hükümetin bu husustaki mevaidinin bî-mana olduğuna kanaat getirmeleriyle şimdiye kadar ibzal olunan gayretlerin semeresiyle vücud bulan müessesat-ı irfaniyeye hiç ehemmiyet vermeyeceği mülahaza-i dur-endişânesiyle maarif müdür-i hâzırı Ali Nihad Bey’in diğer bir mahale tahvilatını ve malik bulundukları servet nokta-i nazarından terakki-i maarif için her türlü fedakârlığı yapmaktan çekinmeyen halkın bu husustaki gayretlerini tezyide vesile olabilecek iktidara malik ve mücerrib bir zâtın sür’at-i ta’yiniyle i’zamı hususunu menafi-i millet namına istirham eylerim efendim.
20 Nisan 341, Giresun Valisi imza (Rıfat)” (BCA, 180 09 00 00 92 449 1 46 , BCA, 180 09 00 00 92 449 1 45).
20 Nisan 1925 tarihli, Giresun Valisi imzalı raporda Ali Nihad Bey’in memuriyet hususundaki işlerinin yanı sıra özel yaşamındaki bazı halleri ve Giresun’da okulların sayısının çoğaltılmasındaki kayıtsız tutumları gerekçe gösterilerek kendisinin yerinin değiştirilmesi ve makama işinin ehli birinin getirilmesi Maarif-i Umumiye Vekâleti’nden talep edilmiş, okul sayısının arttırılması hususunda da vilayetçe çaba gösterildiği yazılmıştır.
20 Nisan’da yazılan raporun ardından kısa bir süre sonra, 29 Nisan 1925’te Giresun Maarif Müdürlüğü görevine İsmail Kemal getirilmiştir (Murat Dursun Tosun, Giresun’un Eğitim Tarihi, İstanbul 2019, s. 260). İsmail Kemal de bu görevde uzun yıllar kalamamış, bir müddet maarif müdürlüğü yapmıştır (Çalışma sürecinde, İsmail Kemal ile ilgili katkılarından ötürü Araştırmacı-yazar Sayın Hüseyin Gazi Menteşeoğlu’na teşekkür ederim).
Ali Nihad Bey’le ilgili görüşlerin dışında, Giresun mülhakatında mevcut okul durumu hakkında harita ve sayısal bilgiler verilmiş, bazı açıklamalar yapılmıştır.
1920 yılında Giresun’da mevcut, resmi nitelikteki erkek ve kız mektepleri (bunların TBMM’nin açılmasından önce var olduğu belirtilmiştir) şunlardır:
Kız mektepleri: Bir dershaneli 1 mektep.
Erkek mektepleri: Bir dershaneli 1, iki dershaneli 4, üç dershaneli 2, beş dershaneli 1, idadi 1 olmak üzere toplam 9 okuldur.
1921’de açılan okullar (Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin teşkilinden sonra açılan ve tensik edilen mektebler) şunlardır:
Kız mektepleri: Bir dershaneli 4, altı dershaneli 1 olmak üzere toplam 5 okuldur.
Erkek mektepleri (337 senesi tensikan ve yeniden küşad olunan zükur-u mekatib) şunlardır: Bir dershaneli 23, iki dershaneli 5, üç dershaneli 1, altı dershaneli 2, numune mektebi 1, idadi mektebi 1 olmak üzere toplam 33 okuldur (BCA, 180 09 00 00 92 449 1 47). –Devamı haftaya-