Bu yazımızda, geçmişte Alucra-Şebinkarahisar yöresinde yaşanan bazı afetleri ve yapılan yardımları Devlet Arşivleri’nden edindiğimiz bazı belgelerle birlikte aktarmaya çalışacağız. Öncelikle 1939’da yaşanan depremle ilgili bilgiler aktaralım:
27 Aralık 1939’da gerçekleşen Erzincan depremi birçok ili olumsuz etkilemiş, 32968 kişinin yaşamını yitirmesine neden olmuş, depremde 116.720 bina yıkılmıştı. Merkezi Erzincan olan depremin şiddeti 7,9’du (İlhan Haçin, 1939 Erzincan Büyük Depremi, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt: 30, sayı: 88, 2014, s. 40). Depremden etkilenen iller arasında Giresun’da vardı. Giresun’un özellikle Erzincan’a yakın yerleşim birimleri büyük zarar görmüş, Alucra-Şebinkarahisar bölgesinde kışın sert soğuğunda yüzlerce insan evsiz kalmıştı. Şebinkarahisar’da resmi verilere göre 1451 kişi yaşamını yitirmişti (Ünsal Çalık, “1939 Depreminde Şebinkarahisar”, 02.04.2015, www.yenisebinkarahisar.net).

Depremden iki gün sonra, 29 Aralık 1939’da Giresun ve Ordu Valiliklerine Başvekil imzasıyla şöyle bir telgraf çekilmişti: “Vilayetiniz dahilindeki zelzele felaketzedelerine yapılması lazım gelen yardımların acilen yapılması lüzumu Samsun ve Trabzon vilayetlerile İstanbul vilayetine tebliğ edildi. Yarın sabah İstanbul’dan hareket edecek vapurla bir miktar çadır ve malzeme-i sıhhiye ile birkaç doktor gönderilecektir. Bu vilayetlerle ihtiyacınız hakkında muhabere edilerek olabilen yardımların temini ve neticeden bana da malumat verilmesi.” (BCA, 030 10 00 00 119 844 1). Telgrafın çekilmesinden itibaren iki gün içinde birçok valilik ve kaymakamlıklardan Başvekâlet’e yardımların toplandığına ve Kızılay’a teslim edildiğine dair telgraflarla bilgi verilmiştir. “Erzincan, Amasya, Gümüşhane, Giresun, Ordu, Tokat vs. yerlerde meydana gelen depremlerde zarar görenlere yapılan yardımlarla ilgili telgraflar” içerikçe şöyledir:

Sinop Valisi F. Vural, Başvekâlet’e çektiği 29 Aralık 1939 tarihli ve 858 numaralı telgrafında, “Bugün Boyabat kazasından bin iki yüz on sekiz lira ve Ayancık kazasından bin iki yüz üç lira toplanmış ve Kızılay’a teslim edilmiş olduğunu arz ederim” beyanında bulunmuştur (BCA, 030 10 00 00 119 844 10 1).

İnebolu Kaymakamı F. Türegün’ün Başvekâlet’e çektiği 29 Aralık 1939 tarihli ve 457 sayılı telgrafta da “Kaza yardım komitesince ilk parti olarak kaza merkezinden memurin hariç toplanmış olan iki bin yüz doksan iki lira yirmi beş kuruş Kızılay namına ziraat bankasına tevdi edilmiştir. 2. Teberruata devam edilmekte bulunulduğunu berayı malumat arz eylerim.” şeklinde toplanan yardım bildirilmiştir (BCA, 030 10 00 00 119 844 10 2).

Edirne Valisi Ferit Nomer, deprem yardımlarıyla ilgili 30 Aralık 1939 tarihli ve 3612 sayılı telgrafında, Başvekâlet’e yardım komitelerinin çalışmakta olduğunu, sonucun tekrar bildirileceğini belirtmiştir: “Milli Yardım Komitesi Riyasetinin beyannamesi merkez ve mülhakata derhal tamimen bildirilmiş ve yardım komiteleri dün sabah teşkil edilerek faaliyete geçmiş oldukları gibi mülhakatta da aynı suretle felaketzede yurttaşlarımıza yardım temini hususunda komitelerin çalışmakta olduklarını ve neticenin en kısa bir zamanda bildirileceğini saygılarımla arz ederim. 2-Baş Vekâlete ve Sivas’ta Dâhiliye Vekili F. Öztrak’a arz edilmiştir…”
(BCA, 030 10 00 00 119 844 10 3).

Balıkesir Milli Yardım Komitesi Reisi A. Keskin imzasıyla çekilen 29 Aralık 1939 tarihli ve 1946 numaralı telgrafta, “Bugün işe başlayan milli yardım komitesinin şehir halkının hamiyetine yaptığı müracaat merkezinde toplanan para yekünün yedi bin lirayı baliğ olduğunu ve ayniyat nüktazi ile kazalardan alınmadık neticenin de peyder pey sunulacağını arz ederiz” yazılmıştır (BCA, 030 10 00 00 119 844 10 4).
Bolu Valisi Naci Kıcıman, Başvekalet’e çektiği 29 Aralık 1939 tarihli ve 887 numaralı telgrafta, “28/12/939 günlü emir telgrafları zelzele felaketzedelerine yardım maksadile vilayet merkezinde de 7 kişiden mürekkep teşekkül edilen yardım komitesi faaliyete başlamış ve bu hususta kazalara da tebligat yapılmış olduğundan alınacak malumatın peyderpey arz edileceği” durumunu bildirmiştir (BCA, 030 10 00 00 119 884 7; BCA, 030 10 00 00 119 884 8).

Kars Valisi Cevat Ökmen, 29 Aralık 1939 tarihli ve 1502 numaralı, deprem yardımlarının toplanmasına yönelik telgrafında, “C. 27.12.939 g ve sayısız tel emrinizde 1,27,28, 12,939 gecesi Çıldır kaza merkezinde ve bu kazaya bağlı Kenarbel köyünde saat 1.30’da iki saniye süren bir yer debrentisi olmuşsa da hiçbir hasarat yapmamış olduğu 28,12,939 g ve emsal 7842’dir telle dahiliye vek. Bildirilmiş ve 2 yardım için merkez vilayet ve mülhakat kızılay cemiyetleri faaliyete geçmiştir. İlk yardım olarak ziraat bankası vasitasile merkezin umumiye 2,000 lira sevk olunmuştur arz ederim. 4. Cevaben başvekalet berayı malumat dahiliye vek. Ve Sisvas’ta dahiliye vekili F. Öz Traka’ya [Öztrak’a] ve 3’üncü muf. arz olunmuştur” beyanında bulunmuştur (BCA, 030 10 00 00 119 844 10 9).
-Devamı Haftaya-